Нохой ба чоно (Исопын үлгэр)

Нэгэн өлсгөлөн чоно ойд явж байжээ. Тэр чоно маш их турж эцсэн байв. Түүнтэй нэгэн нохой тааралдаж гэнэ.
- Хүүе нагац минь, таны ийм амьдрал нэг л өдөр үхэлд хүргэнэ шүү. Үүний оронд тууштай ажил хийж тогтсон хоол ундтай явбал дээр биш үү гэж нохой хэлэв.
- Тийм газар байвал надад татгалзах зүйл ч алга л даа гэж чоно хариулав.
- Тэрийг би амархан зохицуулж чадна шүү. Надтай хамт манай эзэн дээр очоод миний ажлыг хуваагаад хийцгээе гэж нохой хэлэв.
Ийнхүү нохой, чоно хоёр хот руу хамтдаа явжээ. Замдаа нохойны хүзүү нилээд зулгарсан байхыг чоно анзаарчээ.
- Чиний хүзүү яагаад ингэтлээ зулгарсан юм бэ гэж чоно асуув.
- Өө энэ зүгээрээ. Энэ хүзүүвчний ором л доо. Шөнө намайг уядаг юм. Энэ жоохон бариу л даа, гэхдээ дасчихдаг юмаа гэж нохой хэлэв.
Түүнийг сонссон чоно “Тийм гэж үү, за тэгвэл баяртай” гээд давхин оджээ.
Бусдын эрхэнд цатгалан явснаас өөрийн эрхээр өлсөж яв.
-------------------------------------------------------
Эх сурвалж: http://aesopfables.com/cgi/aesop1.cgi?1&TheDogandtheWolf

Зул сарын баярын хонхны дуун

Эрт урьдын цагт нэгэн хот өндөр оройтой нэгэн сүмтэй байжээ. Сүмийн оройд байх гоёмсог хонх ганцхан зул сарын баярын орой л дуугардаг гэлцдэг байв. Гэхдээ хэн ч тэр хонхы дууг сонсож байгаагүй юмсанж. Бурханд гайхамшигтай зүйлээр л бэлэг барьвал тэрхүү хонх дуугардаг гэж хүмүүс ярьдаг байжээ.
Тэр хотоос холгүй нэгэн жижигхэн тосгонд Педро гэдэг хүү, дүүгийнхээ хамт амьдран суудаг байв.
Нэгэн өдөр "Ахаа, зул сарын баярын өдөр сүмд очиж хонхны дууг сонсвол сайхнаа" гэж дүү нь ахдаа хэлэв. Хариуд нь ах нь "За тэгвэл би чамайг дагуулаад явъя л даа" гэж дүүдээ амлажээ.
Хүсэн хүлээсэн зул сарын баярын өдөр ирлээ. Педро дүүгээ хөтлөн хот руу явав. Хотын хаалганд дөхөж иртэл нэгэн эмэгтэй газар харуулдан унасан байжээ. Түүнийг дуудсан боловч хариу өгсөнгүй. "Энэ янзаараа байвал хөлдөж үхэх нь дээ" гэж Педро бодлоо.
Педро хармаанаасаа мөнгөн зоосоо гаргаж дүүдээ өгөв.

- Энэ мөнгөн зоос бол бурханд өгөх бэлэг юм шүү. Ах нь энэ хүнд туслах хэрэгтэй учраас миний дүү цаашаа ганцаараа яваарай.
Дүү нь ахынхаа үгэнд орж сүм рүү ганцаараа явахаар болжээ.
Тэр орой сүмд маш олон хүмүүс цугласан байв. “Энэ жил зааавал хонхны дууг сонсоно” гэсэн хүмүүс үнэтэй бэлэг сэлтээ бурханд өргөл болгон барьж байлаа. Хамгийн сүүлд хаан ирж хамгаас үнэтэй титмээ хүртэл өргөж байв. Гэвч хонх дуугараагүй юмсанж.
- Энэ хонх ч дуугарахгүй нь дээ.
Хүмүүс горьдлог тасран гэртээ харьцгааж эхлэв. Гэтэл “дон-дон-дон” гэсэн хонхны гайхалтай дуун гэнэт гарчээ.
- Хүүе! Дуугарчихлаа шүү дээ!
Хүмүүс хэн ямар гайхалтай өргөл өгч хонх дуугарсан юм бол гэж бодон бүгд эргэн хартал Педрогийн дүү нь зогсож байв.
- Би ахаасаа авсан мөнгөн зоосоо л бурханд өгсөнөөс өөр яагаа ч үгүй шүү дээ гэж дүү гайхан хэлжээ.
Дүү хонх өөд харангаа хөөрхий эмэгтэй аврагдсан болов уу гэж бодон зогсов.
-------------------------------------------------------------------
Энэ үлгэрийг 考える力を育てるお話366 хэмээх Япон хэл дээрх номноос уншиж, хөрвүүллээ.

Баавгай ба хоёр найз (Жан Де Ляфонтен)

Хоёр найзад мөнгөний хэрэг гарчээ. Тэгээд хөрш элдүүрчинд баавгайн арьс зарж мөнгөтэй болохыг хүсчээ. Харамсалтай нь баавгайн арьс тэдний гарт ороогүй хөвч ойдоо байсан юмсанж. Гэхдээ хоёр найз удахгүй анд явж баавгайн арьс авчирна гэж амлажээ.

Нэгэн өдөр найз хоёр буу саадаг агсан баавгайн авд мордов гэнэ. Өмнөөс нь гэнэт аварга том баавгай гарч иржээ. Түүнийг харуутаа хоёр найз ихэд айж нэг нь модонд авиран гарахад нөгөө нь амжилгүй үхсэн мэт газар элэглэн унав гэнэ.
Баавгай түүнийг үнэрлэснээ хажуу талаар нь нааш цааш хөлбөрүүлж үзжээ. Залуу эр амьсгалаа түгжин хэвтэхэд баавгай түүнийг үхсэн гэж бодоод цаашлан одов гэнэ. Аюул холдсоны хойно модонд авирсан найз нь бууж ирээд "Баавгай чамд ямар нэгэн юм хэлэв үү" гэж асуухад газар хэвтэж үлдсэн найз нь "Хэлсэн! Тэр миний чихэнд агнаагүй баавгайн арьсыг худалдаж болдоггүй юм шүү гэж хэллээ" хэмээн хариулжээ.
---------------------------------------------------------------
Ж.Дашдондог. Дэлхийн хүүхдийн хүүрнэл зохиолын дээж. 2-р боть. Улаанбаатар 2012.

Хулгануудын хурал (Исопын үлгэр)

Нэгэн айлын хулганууд дээврийнхээ хонгилд бүгд цуглажээ. Хамгийн ахмад хулгана ийн хэлэв.
За ингээд хулгануудын анхдугаар хурлаа эхэлье. Эхлээд нэгэн харамсалтай мэдээ дуулгая. Өнөөдөр нэг хулгана маань мууранд бариулчихжээ.

- Өдөр бүр нэг анд маань мууранд бариулж байна шүү дээ. Хоолоо ч тайван олж идэж чадахаа байлаа. Муур гэтэж ирдэг нь аймаар шүү гэж хулганууд шулганалдав.
Ахмад хулгана ийн хэлэв.
- Энэ хурал дээр бүгдээрээ ямар нэгэн арга чарга олцгооё.
Хулганууд бүгд бодлогшров. Гэтэл нэгэн хулгана ийн өгүүлэв.
- Аан би ойлголоо. Муурны хүзүүнд хонх зүүчихье. Хонхны дуунаар бид зугтааж амжина.

Хулганууд бүгд хөөрцөглөн шуугилдав.
- Гайхалтай сайхан санаа байна. Том дуутай том хонх байвал бүр сайн гэцгээв.
Энэ үед нэгэн бяцхан хулгана ийн өгүүлэв.
- Хүүе, хэн тэгээд аймшигтай муурны хүзүүнд хонхыг зүүх юм бэ?
Хулганууд бүгд дуугаа хураацгаав. Нэг ч хулгана "би зүүе" гэж хэлсэнгүй.
Үүнээс хойш хулгануудын хурал дахин хэзээ ч болоогүй гэнэ.
Хичнээн сайхан санаа байвч хэрэгжүүлж чадахааргүй бол хоосон зүйлтэй адил бус уу.
-----------------------------------------------------------------------------------
Исоп - Христийн тооллын өмнөх 6-р зууны үед амьдарч байсан Эртний Грекийн үлгэрч.
-----------------------------------------------------------------------------------
Энэ үлгэрийг 考える力を育てるお話366 хэмээх Япон хэл дээрх номноос уншиж, хөрвүүллээ.

Таталцлын хуулийг нээсэн нь

Сар яагаад дэлхий дээр уначихгүй тогтоод байдаг юм бэ? Сар ба дэлхийн хооронд бидний нүдэнд үл харагдах таталцлын хүч үйлчилж байдаг. Ийм таталцлын хүч байдгийг анх физикч Ньютон нээжээ.

Ньютон 1642 оны Зул сарын баярын орой Английн Вүүлсторп хэмээх тосгонд төржээ. Ньютоны аав нь түүнийг төрөхөөс өмнө нас барсан байв. Ээж нь өөр хүнтэй гэрлэн түүнийг эмээд нь үлдээж, Ньютон эмээтэйгээ өсчээ. Ньютон ээжийг нь өөрөөс нь салган авч одсон хүнд маш ихээр гомддог байв. Энэ сэтгэлийн шаналал нь тэрээр найз нөхөд байхгүй, хүмүүстэй харьцдаггүй байсны шалтгаан байсан байж болох юм.
Түүний дуртай зүйлс нь нарны цаг хийх, ургамал болон оддыг ажиглах явдал байлаа. Ньютон ойлгохгүй зүйл тохиолдвол учрыг нь олтол шаргуу үзэж судалдаг нэгэн байжээ. Их сургуульд ороод призм гэдэг багажыг ашиглан гэрлийн ойлтын туршилт хийж, математик болон геометрийн судалгааг шамдан хийжээ.
Ньютон 22 настай байсан зуны нэгэн явдал. Тэрээр хэдэн жилийн дараа Вүүлстроп тосгондоо эргэн иржээ. Ньютон өөрийн зуршлаар цэцэрлэгт байсан алимны модны дор бодлогшрон суув. Гэтэл тэр модноос нэг ширхэг алим газар уначихжээ. Түүнийг харсан Ньютонд нэгэн санаа төрөв.
- Алим яагаад доош унасан бэ, дэлхий доош нь татаж байгаа болохоор юм биш үү?
“Ертөнцийн юмс хоорондоо таталцдаг юм байна. Тэр таталцах хүч нь юмсын жингээс хамаарна”. Энэ санаа нь таталцлын хууль хэмээх түүний агуу нээлтийн үндэс байлаа. Ньютон 3 жилийн дараа толь ашиглаж гэрлийн ойлтоор ажилладаг дуран авай бүтээв. Тэрээр маш их алдаршив. Дараа нь их сургуулийн багш болж, олон судалгааны бүтээл бичсэн боловч төдийлэн амжилтад хүрээгүйд сэтгэл дундуур явдаг байжээ. Гэхдээ Ньютоны содон санаанууд нь гайхамшигтай нээлтүүд болж, ялангуяа физикийн шинжлэх ухаанд асар их нөлөө үзүүлсэн юм.
Ньютон хүнтэй сууж, үр хүүхэд үлдээлгүй 84 насандаа өөд болжээ. Тэрээр бүхий л амьдралаа шинжлэх ухаан, судалгаанд зориулсан ажээ.
--------------------------------------------------------------------------------
Ньютоны нээлт

Муур хулганыг хөөдгийн учир /Япон ардын үлгэр/

Эрт урьдын цагт бурхан амьтдад ийн өгүүлжээ.
- Та нар шинэ оны эхний өдөр миний өргөөнд ирж мэндлэхтүн. Би хамгийн эрт ирсэн амьтдын нэрээр 12 жилийг нэрлэнэ. Түрүүлж ирсэн 12 амьтдаар л нэрлэх болно гэдгийг бүү мартаарай.
Энэ үгийг сонссон амьтад шинэ он гарч, бурханы өргөөнд уралдан очихыг догдлон хүлээцгээв. Муур бас догдлон хүлээж байсан ч уралдаан хэзээ болохыг мартаж орхижээ. Тэгээд дотны найз хулганаас лавлаж гэнэ.
- Тэр чинь шинэ он гараад хоёр дахь нь өдөр шүү дээ хэмээн хулгана хариулав. Өөртэй нь өрсөлдөх амьтад цөөрч л байвал сайн хэрэг хэмээн муу санаалж, хулгана мууранд уралдаан хэзээ болохыг нэг өдрөөр хоцроогоод хэлсэн юмсанж.

Шинэ он гарахын өмнөх шөнө амьтад унтаж байлаа. Харин үхэр чимээгүйхэн алхаж эхлэв.
- Би удаан явдаг болохоор эртхэн гаръя гэж үхэр бодсон ажээ.
Үүнийг харсан хулгана үхрийн нуруун дээр үсрээд гарчихав. Үхэр хулганыг анзааралгүй цааш алхсаар байжээ. Шинэ оны эхний өдөр бурханы өргөөнд анхлан ирлээ хэмээн үхэр ихэд баярлаж, өргөөний хаалга онгойхыг хүлээн зогсов. Гэтэл өргөөний хаалга дөнгөж онгоймогц нөгөөх хулгана үхрийн нуруун дээрээс год үсрээд хаалгаар түрүүлээд орчихжээ.
- Бурхан танд шинэ оны мэнд хүргэе! гэж хулгана анхлан хэлж амжив.
Ийнхүү хулгана нэгт, үхэрт хоёрт орсон юмсанж. Тэдний араас бусад амьтад цувран ирсээр хамгийн сүүлд гахай ирсэнээр өргөөний хаалга хаагдав. Ийнхүү хулгана, үхэр, бар, туулай, луу, могой, морь, хонь, бич, тахиа, гахайн нэрээр 12 жилийг нэрлэхээр тогтжээ.
Дараагийн өдөр нь муур бурханы өргөөний өмнө иртэл, өргөөний харуул түүнийг шоолон инээж ийн өгүүлэв.
- Уралдаан өчигдөр болчихсон шүү дээ. Нойрмоглож явалгүй нүүрээ сайн угааж бай!
Ийнхүү муур өдөр бүр нүүрээ угаах болж, хулганыг харахаараа уурлан хөөдөг болсон нь ийм учиртай ажээ.
-------------------------------------------------------------------------------
Мэдэхэд илүүдэхгүй: "Тэмээ яагаад 12 жилд ороогүй вэ" гэдэг Монгол ардын үлгэр бий. Хулгана тэмээ хоёр 12 жилд хэн нь орох вэ гэж удтал маргалджээ. Ингээд ургахын улаан нарыг аль урьтаж үзсэн нь 12 жилд орохоор тохиролцов. Тэмээ өндөр уулын орой дээр гараад наран гарах зүгийг харан хэвтэж гэнэ. Гэтэл хулгана тэмээний бөхөн дээр гараад суучихсаныг тэмээ мэдээгүй аж. Ингээд ургахын улаан нарыг хулгана эхлээд үзэж 12 жилд орохоор болсон түүхтэй ажээ. Тэмээ хэдий орж чадаагүй ч түүнд 12 жилийн бүх шинж бүрдсэн байдаг гэнэ.



-------------------------------------------------------------------------------
Энэ үлгэрийг 考える力を育てるお話366 хэмээх Япон хэл дээрх номноос уншиж, хөрвүүллээ.

Шударга түлээчин (Исопын үлгэр)

Нэгэн ядуу түлээчин цөөрмийн эрэг дээр мод бэлдэж байв. Гэтэл түлээчин сүхээ цөөрөмд санаандгүй унагаачихжээ.
"Цорын ганц сүхээ алдсан би одоо яах билээ. Ажил хийхгүй бол би яаж амьдрах билээ" хэмээн ядуу түлээчин сөхрөн унаж, халаглан уйлжээ.
Гэтэл цөөрөм дотроос гартаа алтан сүх барьсан лус гарч ирэв.
- Энэ чиний сүх мөн үү?
- Миний сүх ийм үнэтэй сүх биш ээ гээд түлээчин толгой сэгсрэв.

Лус цөөрөм рүү орсноо дахин гарч ирэв. Энэ удаа гартаа мөнгөн сүх барьсан байлаа.
- За, энэ сүх мөн үү? гэж лус асуув.
- Миний сүх ийм гоёмсог эд бишээ гэж түлээчин хариулав.
Лус дахиад л цөөрөм рүү орсноо төмөр сүх барьсаар гарч ирэв.
- Энэ яг мөн байна. Миний сүх байна. Сүхийг маань олж өгсөнд гялайлаа гэж түлээчин хэлэв.
- Чи их шударга хүн байна. Чамд энэ алтан, мөнгөн сүхийг бэлэглэе хэмээн лус өгүүлэв.
Түлээчин алтан, мөнгөн, төмөр сүхээ аван гэртээ харьжээ. Энэ яриаг сонссон түлээчний найз ихэд атаархав. Тэр түлээчин "Би ч гэсэн алтан, мөнгөн сүхтэй болмоор байна" гээд өөрийн сүхийг цөөрөм рүү шидчихжээ.
Тун удалгүй алтан сүх барьсан лус гарч ирэв.
- Чиний унагаасан сүх энэ мөн үү? гэж лус асуув.
- Мөн байна. Бас мөнгөн сүх ч унагаасан юмсан гэж түлээчин хариулав.
Гэтэл лус "Чи яасан худалч хүн бэ" хэмээн хилэгнэж, түлээчинд юу ч өгөлгүй цөөрөм рүүгээ орчихов. Худал хэлж ашиг олох гэсэн түлээчин сүх ч үгүй үлджээ.
Шударга байна гэдэг ийм л чухал бөлгөө.
--------------------------------------------------------------------------

Мэдэхэд илүүдэхгүй: Исоп - Христийн тооллын өмнөх 6-р зууны үед амьдарч байсан Эртний Грекийн үлгэрч. Цөөрмийн дундаас гарч ирсэн лус бол Грекийн домогт гардаг Хермес хэмээх аз хийморь, аз жаргалын бурхан юм.

Хүүхдээсээ асуугаарай: Шударга түлээчин цөөрөмд юу унагасан бэ? Хариулт: Төмөр сүх

--------------------------------------------------------------------------

Энэ үлгэрийг 考える力を育てるお話366 хэмээх Япон хэл дээрх номноос уншиж, хөрвүүллээ.